For now, a review in Dutch, about what translates as Married Rocks, a contemplative novel by Jan Lauwereyns, a Flemish neuroscientist & poet who lives and works in Japan.
Next post should be a review about Kim Stanley Robinson’s Antarctica.
Jan Lauwereyns (°1969) timmert al een kwarteeuw aan zijn literair oeuvre, ietwat in de marge. Hij is naast schrijver ook neurowetenschapper: hij doceerde bijvoorbeeld biologische psychologie in Nieuw-Zeeland. Sinds 2010 is hij professor aan de Universiteit van Kyushu in Japan.
In 2007 las ik met veel plezier Anophelia! De mug leeft, zijn vijfde dichtbundel, en toen ik Gehuwde rotsen van twee verschillende mensen getipt kreeg, besloot ik het boek te halen in de bib.
Er prijkt ‘roman’ op de cover, maar dat strookt toch niet helemaal met de gangbare definitie. Gehuwde rotsen is vormelijk atypisch: een tiental hoofdstukken start telkens met een foto uit het familiearchief, dan een stuk of tien gedichten en daarna een twintigtal bladzijden fragmentarisch proza – biografische & filosofische beschouwingen.
Lauwereyns’ focus ligt op de zelfmoord van zijn moeder, het mislukte huwelijk van z’n ouders en zijn eigen scheiding – liefde en de vraag of het leven wel de moeite waard is ondanks al de angst en pijn. Het boek is een geslaagde mengeling van autobiografie, poëzie en essay, en toch werkt het wel degelijk als een roman omdat het een verhaal betreft: geen netjes afgelijnde vertelling, maar we zijn als lezer wel getuige van de poging van een man om grip te krijgen op zichzelf en de zelfmoord van zijn moeder. Het is geen vrolijk boek: miserie “geeft de contouren”, is “het raamwerk van dèes, van da getokkel ier, d’iên misère en d’aender, en wa doe’d’ermé“.
Gehuwde rotsen is nog op een andere manier een mengeling: Lauwereyns is een intellectueel die veel gelezen heeft, en verwijst naar allerlei auteurs, maar tezelfdertijd is hij lichtvoetig, volks zelfs – het proza is doorspekt met Antwerps dialect, en zijn formele keuzes geven hem ook veel vrijheid, alles is soepel in dit boek, soepel en naakt en eerlijk.
Ook al permitteert Lauwereyns zich vormelijk veel, en staan er citaten in van Darwin en David Benatar en Blanchot en Spinoza, toch is Gehuwde rotsen niet pretentieus – integendeel. Het resultaat is een roman die “Ambitieus én onnozel” is, in een toonaard die je niet zo veel tegenkomt in onze letteren.
Het boek zit vol gevoelens, en Lauwereyns probeert die in hun waarde te laten door hun veelheid en veelkantigheid te beschrijven. Het volgende fragment deed me beseffen dat mijn eigen drang naar nuances eigenlijk een soort gulzigheid is. Lauwereyns toont dat de tegenstelling tussen hoofd en hart vals is, en dat de ratio – in termen van begrip & twijfel & onzekerheid – net de weg is naar een groter hart.
veel kanten, veel aspecten, veel gevoelens en gedachten, die in hun veelheid troost bieden, uitbreiding, deling, uitgebreidheid, een groter bereik, meer zin, zoals in die titel van Hans Groenewegen, Met schrijven zin verzamelen, meer zin, een groter hart
Die gulzigheid is een verslaving, en ik denk dat ik, net als Lauwereyns zelf, ook behoor tot “iedereen die verslaafd is aan het mysterie van lichaam en ziel, het brein en het bewustzijn”.
Lauwereyns komt over als iemand die heeft geleerd om de dingen die je niet in de hand hebt of kunt houden los te laten, en daarom misschien wel op zijn grootmoeder lijkt: “ik stel me voor dat Moeke tegen de tijd dat ik haar begon te kennen al zo veel had meegemaakt dat weinig dingen haar nog uit haar evenwicht brachten”.
Laat ik stoppen om dit boek te vatten of uit te leggen. Ik laat jullie met citaten die me troffen, ik zet ze gewoon onder elkaar – hopelijk overtuigen ze om Gehuwde rotsen een kans te geven.
De aanwezigheid van de dode is denkbeeldig, maar zijn afwezigheid is zeer reëel: voortaan is dat zijn manier van verschijnen. [Simone Weil]
het verlangen naar ontroostbaarheid, naar ongeneeslijkheid, won altijd
nee, vluchten was het niet, wel degelijk iets van een onweerstaanbare drang, niet negatief, maar positief, niet pessimistisch, maar optimistisch, naar leven, naar een ander leven, een voller, zotter, opener, vrijgeviger, overgeviger, overgaviger leven.
Er valt alleen een studierichting aan te wijzen; alles is reeds / gegeven in de observatie dat de kwestie draait rond de dyna- / miek tussen dingen van een andere orde.
de zin van het leven is het zijn van het worden
wellicht zijn de begrippen pessimist en optimist ook te simpel, is degene die het glas half leeg ziet juist degene die voorzichtig omgaat met wat er overblijft, per slot van rekening een optimist van de tweede orde, iemand die gelooft dat er nog iets gedaan kan worden, tegen de aangeleerde hulpeloosheid
Tonnus Oosterhoff, conform onze dystopische tijd, spreekt van kennen is kwaadworden, en onze Nietzsche sprak van de lafheid, de amoraliteit van het optimisme, maar wees tegelijk in de richting van een oplossing, of een aanpassing, we konden het pessimisme gebruiken als een hamer om fors mee te timmeren, om ons een nieuw (geheel doehetzelver) paar vleugels mee te begiftigen
maar ik noteer, en knik, het pessimisme kan als een werktuig dienen, een zintuig, in te schakelen voor iets wat in wezen op het leven is gericht, een bevestiging, een versterking, een pleidooi voor het leven
Ik zat in het donker in de woonkamer, een deken rond mijn / schouders, en genoot van de trage gewenning. Ik merkte / steeds meer lichtjes op, tot de hele duisternis opvallend rijk / aan fotonen bleek.
wat mij misschien nog het meest getroffen heeft bij de zelfmoord, is deze dans omtrent zelfzuchtigheid, wie betekent wat voor wie, wie hoort wat te doen voor wie, waarom, dat element ‘zelf’ in de zelfmoord bleek veel met anderen te maken te hebben, op anderen weerslag te hebben, er was in dat doden van zichzelf heel duidelijk ook een aandoen van iets aan anderen
mijn hulpeloze klauw komt te laat met het proberen te grijpen, / vasthaken van wat de kroon hoort te hebben in mijn hart [de liefde]
Klik hier voor een lijst met al mijn recensies in het Nederlands, veelal over Vlaamse literatuur.
Consult the author index for my other reviews, or my favorite lists.
Click here for an index of my non-fiction or art book reviews, and here for an index of my longer fiction reviews of a more scholarly & philosophical nature.
Weighing a pig doesn't fatten it. 
Klinkt als een bijzonder boek
LikeLiked by 1 person
Zeker en vast.
LikeLike