SLECHT NIEUWS VOOR DOCTOR PAF DE PIERENNAAIER, PANDEMONIUM IN DE GRAUWZONE – J.M.H. Berckmans (1998)

I’m slowly working my way through the oeuvre of the Flemish cult writer J.M.H. Berckmans, who died of chronic health problems due to heavy drinking in 2008 – a slow suicide. He was bipolar and suffered from paranoid anxiety. His books are hard to find and long OOP, but over the years I’ve managed to collect most of his work. This particular book seemed like the logical one to read right now, given the covid pandemic that’s ravaging the world. The title is a bit idiomatic, but could be translated as ‘Bad news for Dr. Poof the Worm-seamer, Pandemonium in the Grayzone’.

The rest of this post will be in Dutch, but stay tuned for a review of Dune Messiah. I hope to further explore the themes of my long analysis of Dune itself, and see how Herbert’s stance on determinism & love for tragedy evolves throughout the series.

---

Ik heb al wat geschreven over Jean-Marie Berckmans, en ik ga proberen mezelf hier niet te herhalen. Lees dus eventueel eerst mijn eerbetoon aan de man waar ik ooit het podium mee deelde op een literaire avond in een jeugdhuis. Ik heb ook Taxi Naar De Boerhaavestraat uit 1995 gerecenseerd – met ontluisterende foto’s van diezelfde literaire avond, want het geromantiseer van Berckmans’ zogenaamde rock ‘n roll dat je hier en daar al eens tegenkomt is totaal misplaatst. Tot slot, hier nog drie alinea’s over de J.M.H. biografie van Chris Ceustermans die 10 jaar na zijn dood verscheen. Meer linkjes vind je onderaan.

Slecht nieuws voor Doctor Paf de Pierennaaier, Pandemonium in de Grauwzone is kort, zoals de meeste van Berckmans’ boeken – slechts 132 pagina’s. Het is wat radicaler dan Taxi Naar De Boerhaavestraat door zijn rechtlijnige vastberadenheid, ook al zijn de meeste thema’s grotendeels hetzelfde: angst, armoede, drinken als schild en medicijn, de stront van het leven.

De openingsscène is fantastisch – het is winter, en de Creutzfeldt-Jakob epidemie houdt huis in de Grauwzone – de nieuwe naam voor Barakstad: Berckmans’ Antwerpen rondom Café De Raaf in de Lange Lozanastraat. Het uitbreken van de dollekoeienziekte moet voor Jean-Marie een soort bevestiging zijn geweest: plots wordt de gehele wereld gedwongen om mee paranoia te zijn.

Maar al snel krijgt het boek iets monotoon. Een van de kwaliteiten van Taxi… was net de afwisseling: elk deel had een eigen karakter. Niet zo in Slecht nieuws: dat is geen afwisseling van verhalen en korte stukken en brieven zoals in zoveel van Berckmans’ andere boeken, maar een aaneenschakeling van korte teksten in dezelfde setting, met een duidelijke chronologie. Dit is een verhaal met een begin en een einde.

Advertisement

TAXI NAAR DE BOERHAAVESTRAAT – J.M.H. Berckmans (1995)

Ik lees al jaren amper nog Nederlandstalige literatuur, vaak helemaal niks. Vorig jaar alleen Jagers In De Sneeuw, de fantastische debuutbundel van Eric Spinoy, uit 1986. Die had ik op een rommelmarkt in de Markgravelei in Antwerpen gevonden. Hetzelfde kraampje had ook Taxi Naar De Boerhaavestraat van JMH Berckmans. Het werk van Berckmans is moeilijk te vinden – alleen zijn laatste boek Ge Kunt Geen Twintig Zijn Op Suikerheuvel (2006) is nog relatief vlot verkrijgbaar, en 4 Laatste Verhalen – in 2009 postuum uitgegeven. Een vijftal andere titels zijn tegenwoordig wel verkrijgbaar als e-book, zelfs op bol.com: vooruitgang.

De Boerhaavestraat ligt in de Seefhoek, en op nummer 20 is er De Wilg, een sociaal centrum van het Antwerpse OCMW. De Wilg begeleidt onder andere mensen met een psychiatrische problematiek die elders geen opname kunnen betalen. Het is genoegzaam geweten dat Berckmans in 1977, 24, zelfmoord heeft proberen te plegen. Berckmans had na de eerste kandidatuur Germaanse – grote onderscheiding trouwens – een zware depressie gekregen, gevolgd door een manisch avontuur als succesvol schoenenverkoper in Italië, om dan terecht te komen in wat heel zijn leven lang een sukkelstraat zou blijven. Taxi Naar… is een bundel uit 1995 met 9 stukken, zo’n 10 tot 30 bladzijden lang.

Ik heb eens een avond en een nacht met Jean-Marie Henri Berckmans doorgebracht, op 18 november 2006, in jeugdhuis Zigzag in Merksplas, waar we een literaire avond hadden georganiseerd. Ik had er gedichten voorgelezen uit een ongepubliceerde bundel, en Berckmans zou er ook voorlezen. Daar is weinig van gekomen, zoals je hier al kon lezen. Geen twee jaar later was hij dood, gestorven omdat hij weinig at en enkel dronk.

GELEEFD, GEVLUCHT, GEVALLEN

This week no review, but a commemorative text in Dutch, written for the magazine of a local youth club of which I used to be part of the board, somewhere around the turn of the century.

---

Luc Embrechts, Frans Mostmans en Jean-Marie Berckmans zijn ondertussen alle drie dood.